Roeien en fietsen langs 11 Friese steden

De Friese Tweedaagse 2015.

Hij zit er weer op, twee dagen roeiend en fietsend door Friesland. Op de 1e dag legt de boot 110 km en op de 2e dag, iets rustiger, 90 km af. We volgen voor het grootste deel de route van de tocht der tochten "De 11 Stedentocht". Alleen Dokkum en Aldtsjerk slaan we over. Maar Bolsward en Sneek doen we twee keer aan. Dat compenseert weer.

Het was de tweede keer en het was weer een hele onderneming om de 12 deelnemers*, met boot, fietsen begeleidende auto, bagage, reserve onderdelen etc. naar Friesland te krijgen. (*Helaas moest Andre verstek laten gaan.) Maar het is waard. Ook dit jaar was de groep weer heel gemêleerd, niet alleen qua karakter en achtergronden maar ook in sportiviteit en prestatie wensen. Wim heeft zich weer bewezen als planner om al die wensen in een roei- en fiets schema om te zetten, en daarna aan te passen nadat Andre af moest haken.

Het is zaterdagochtend 06:00 uur en Sneek ligt te sluimeren onder een pak regenwolken. Net zo somber als het weer, kijk ik naar buiten. Even moed verzamelen "Het regent geen pijpenstelen. We hebben erger gehad. Het gaat droog worden." Hup, het al de vorige avond klaargemaakte, ontbijt naar binnen en de goede roeikleding aan. Want Yvonne, Sandra, Rene en ik (Cees) mogen het 1e traject naar Bolsward doen.

Gisterenavond met Ed nog even snel op en neer naar Purmerend voor het Roertje. Toch een belangrijk onderdeel. Jammer dat het niet, op de drie keer gecontroleerde, checklist stond. Maar nog altijd beter dan dat je er nu achter zou komen.

Beneden in de hal komt langzaam aan iedereen binnendruppelen. Naar de boot. Het voetenbord van de boeg vertikt het om zich vriendelijk te laten verstellen maar met veel gewurm krijgen we het voor elkaar. En zo lukt het om, op 6:40 van wal te steken. In een druilerig regen roeien we, na gezwaaid door de walploeg, Sneek uit. Ergens tussen Sneek en IJlst wordt het droog en dat zal het de hele dag blijven. Alleen de wind, kent geen genade, en zal met een fikse windkracht 4 "tegengas geven" tot aan Bartlehiem.

Onderweg en later ook door de andere ploegen word gemopperd over het scheef hangen van de boot. De stuur moet naar bakboord en dan weer naar stuurboord. De slag en boeg zijn het er niet over eens naar welke kant de boot overhangt. Maar wel dat hij overhangt. (Een goede roeier weet het, het ligt niet aan de boot maar aan je roeihouding?)

Rene ontlokt het, als stuur, de uitspraak: "Dames ik vindt alles best maar ik heb maar één kont. Die kan of naar bak of naar stuur maar niet naar twee kanten." Het traject Bolsward- Kimswerd is voor Wim, Arjan, Jeroen en Gwenny, en gaat dit jaar zonder problemen. Met Yvonne, en Aldert sla ik Kimswerd over. we fietsen door het platte Friesland en stille dorpjes Met in elk dorp tenminste één kerk.

Onderweg passeren we een tot woonhuis vervallen school. Op de gevel staat het onderwijs principe van de school aangegeven: DE VREZE DES HEREN IS HET BEGIN VAN DE WIJSHEID. Iedereen weet natuurlijk dat het onderwijs vroeger veel beter was dan nu. Hierin vind ik inspiratie voor een heel andere aanpak van de skiff instructie. DE VREZE VOOR HET WATER IS HET BEGIN VAN DE VAARDIGHEID. Dat gaan we volgende week meteen uitproberen.

Door het afsnijden zijn we ruim op tijd in Franeker. Lekker langs de bakker met koffie en lekkers én een toilet. Erg prettig voor de randstadmens. Want in de randstad mag je niet eens wildplassen laat staan …. 

Naar Franeker toe is het werken over het beruchte Harinxmakanaal . Met harde walkanten straffe wind en "kaatsende" hekgolven mogen Riet, Ada, Ed en Rene hun "bikkel" gehalte bewijzen. Wat prima lukt. Ruim voor de kritieke tijd van 12:00 uur kan de volgende ploeg op weg naar Berlikum. Dit jaar dus weer geen afkorting en kan de hele 110 km worden uitgeroeid. De wisselploeg voor Berlikum komt net op tijd. Even een stukje verkeerd fietsen en de boot haalt je in. Toine onze mobiele dukdalf stond vertwijfeld te wachten. "Is dit wel de wisselplek?" "Ja, Toine kijk maar daar komen de fietsers al aan." Hup eruit en erin en de boot gaat op weg naar Oudeleije een lastig traject met een smalle vaart, verborgen stenen aan de kant en twee zelfbedieningssluizen. (Pikhaak noodzakelijk want de bedieningsknop zit op motorjacht hoogte.) Wij fietsen naar Oudeleije en passeren onderweg een oud spoortraject. Bij het station ligt nog een stuk rail en een wissel. Langs de weg staan twee rood-witter "spoorbomen" die dienst doen als nostalgische markering en wegversmalling. Friesland heeft veel van dit soort leuke dingen. Als de boot komt heeben wij de sluis al openstaan. We beginnen alvast met wisselen in de sluis. Dat scheelt weer, als je toch moet wachten op het schutten. Oudeleije-Bartlehiem is mijn stuurbeurt. Geen moeilijk traject, gewoon de vaart volgen. Het uitzicht is wisselend: molens, nieuwe en oude boerderijen, rietkragen en vergezichten komen voorbij. Vlak voor een brug krijgen we helemaal een plaatje. Aan bakboord ligt het lage weiland en aan stuurboord draaft een jong Fries hengst door de wei. Hij schrikt een haas op die hakend slaan ervan doorgaat. Een paar ganzen vliegen over en dit alles onder een Hollandse lucht met blauw en wit bescheen door een zonnetje. Geweldig. 

Alleen een probleem nu je rustig zit begint je lichaam al de "goede vezels" af te voeren die in die gezonde voeding zitten. Ook laten je beenspieren weten dat daar afvalstoffen zijn opgeslagen, door af en toe lekker te verkrampen. Opgelucht klauter ik bij Bartlehiem uit de boot. Het theehuis is open en met een stalen kont en stramme benen loop ik wat heen en weer. Even wat lekkers aan eten en drinken scoren, en kijk een leuk kadootje voor Toine onze "Hel(d) van het Noorden". De boot is al lang weg en ik heb geen rust om even "lekker te zitten". De anderen blijven nog even aan de soep zitten. Maar ik ga alvast vooruit. Heerlijk de wind in je rug en binnen een paar minuten haal ik de boot al weer in. Het fietspad is smal maar bijna leeg. Alle stramheid trap ik eruit. Ik ben zelfs voor Toine bij de wisselplek in Leeuwarden.

"Of Toine soms even een ommetje langs Marijke heeft gemaakt?" Toine ontkent, hij is snel maar niet zo snel.. De andere fietsers arriveren en even later de boot. Het gaat lekker en de laatste trajecten komen eraan. Met de fietsers gaan we, dankzij de knooppunten, vlot door Leeuwarden heen en vinden makkelijk de aansluiting aan de andere kant. We splitsen ons, de ploeg voor Weidum gaat naar rechts en wij snijden af naar het laatste wisselpunt bij Dearsum. Het zonnetje schijnt, de wind in de rug, wie maakt ons wat. Genietend fietsen we door Friesland. Ondertussen reken we het schema door. Tja het gaat vlot maar voor het eten (20:00 uur) gaan we niet meer halen. We passeren hier en daar wat horeca maar we moeten eerst naar het wisselpunt. Als we daar zijn kunnen we kijken of er iets te regelen is. Ruim op tijd zijn we er. Een horeca gelegenheid betekend naast eten ook een toilet en die vezels wil ik wel eens kwijt. Vooral om dat ze ook gassen vormen. Rene heeft meer behoefte aan een zachte walkant en de benen strekken in het gras. Aldert, Yvonne en ik ga even gauw "de kroeg" in. "Moet kunnen we liggen ruim voor." De kroeg is iets verder dan gedacht en ook wat drukker. De plaatselijk kaatsclub heeft zijn kampioensfeest. Voor mij maakt het niet uit. De vezels eruit en een lekkere tosti erin. Als we te laat komen voor het eten dan hebben we alvast wat binnen. Maar rustig zit ik niet. "Ik reken alvast af en zie jullie zo bij de wissel". Aldert en Yvonne laat ik achter bij de patat en kroketten. Bij de wissel zie ik Rene en de andere fietsers al staan. 

 Waar blijven jullie nou? De boot is al 5 minuten binnen.

Niet alleen de fietsers zijn er, de boot is er ook. De ploeg hoeft niet veel te zeggen, wat ik tegen mijzelf zeg zal ik maar niet herhalen. Aldert en Yvonne zijn er nog niet en mobiel niet bereikbaar. Als we nog aan het overleggen zijn of er nog mensen een extra traject willen doen komt Rene aanlopen. Ze komen eraan.

Hup, hup de boot in en wegwezen. Stinkend je best doen om nog iets in te halen. De walploeg wuift ons enthousiast na. "Ze zijn niet erg rancuneus merkt Aldert op. Ze zwaaien nog steeds. "Volgens mij zwaaien ze niet maar wenken ze dat we terug moeten komen" merkt Rene rustig op. Boot draaien en weer terug. "De fiets staat op slot!" Slikkerde slik, ik zal toch niet zo stom zijn geweest? Ook dat nog. Mazzel voor mij, Aldert blijkt in een keer van zijn fiets te zijn gesprongen en in dezelfde handeling het slot erop te hebben gezet. (Tja je woont in de randstand of niet Afstappen en op slot is één handeling voor een Rand-stader) Blij dat ik het niet was. Sleutel afgeven, excuses maken, de boot omdraaien en weer op weg. "20 minuten vertraging zegt het aapje op mijn schouder." Dat is niet goed voor mijn stemming maar wel voor de motivatie om er "nog iets aan te doen". De laagste brug in het traject (70 cm hoog) passeren we toch maar heel rustig. De boeg kan door de taf niet goed plat liggen en moet helemaal onderuit. We kietelen de boot er onderdoor. Overeind en weer trappen (Pardon stuwen natuurlijk.) Rond 20:00 uur komen we aan bij Stayoke (Nog erger als we niet zo stom waren geweest waren we ruim op tijd aangekomen.) De walploeg staat op ons te wachten en we worden vriendelijk aan wal geholpen. Het blijkt dat we nog steeds kunnen eten en iedereen heeft op ons gewacht. Als de 1e borden zijn geleegd (Bij Stayoke is het een buffet en je mag zo vaak gaan halen als je wilt. Wat erg lekker is na een dag buitensport.) maak ik uitgebreid nogmaals excuses voor de blunder. Met een inmiddels weer gevulde maag en de boot op de wal blijken de ploeggenoten vergevingsgezind. Al gauw gaat het over het verloop van de dag én die toch maar scheef hangende Haal en het steeds maar blokkeren van het voetenbord bij de boeg. We gaan de volgende keer niet meer met de Haal. Bij het opruimen van de boot zie ik een heel klein moertje liggen. Ik wist niet dat ze zo klein gemaakt werden. Waar zou die nu vandaan komen?

DE VOLGENDE MORGEN.
Verzamelen om 7:00 uur voor een start om 07:30. Geen probleem want ik was al om 06:00 wakker. Buiten scharrel ik nog wat om de boot heen. He, kijk bij de andere voetenborden zit naast de grote bout nog een klein boutje achter de steun.. Behalve dan bij de boeg. Vandaar dat gerommel bij het afstellen. Maar ja waar vind je een 4 mm boutje op zondagochtend? Nou zegt Jeroen: "hier". Naast de kielbalk ligt het boutje. Maar ja het is al vertrektijd én inmiddels hebben we al uitgevonden hoe je het voetenbord kunt afstellen. Dat lossen we later wel op. Arjan, Jeroen, Gwenny en Wim bijten de kop eraf. Op naar Woudsend, waar het Slotermeer wacht. Wij op de pedalen. Sneek is heerlijk rustig op zondag. Dat komt goed uit want als ik de kaart goed bekijk staan we aan de verkeerde kan. De fietsknooppuntenrouteplanner (wie scrabbelt er nog?) heeft de eigenschap je langs de leukste route naar Woudsend te sturen. Maar dat is niet altijd de snelste. Weer terug voor de snelste route. Gezellig door het rustige Sneek en even Toine bellen om zeker te weten dat de reddingsvesten mee zijn. Zo we kunnen op weg. FIETSPAD AFGESLOTEN! Ja Sneek is een nieuwe vaart aan het graven. (Ze hebben er zeker niet genoeg?) Daarom is het fietspad even weg. Wat nu? Sandra brengt uitkomst op haar mobiel staat een prima routeplanner en door een hopeloos verwarrende nieuwbouwwijk komen we weer op de goede route. Leve de techniek en hup, trappen. Het zonnetje schijnt de wind is minder en we willen de boot voorblijven. Het lukt, in Woudsend staat Toine al met de pikhaken en de zwemvesten op ons te wachten. Naar de wisselplek en even later komt de boot in zicht. Met Ada, Riet en Yvonne ga ik het Slotermeer op. Natuurlijk snijden we niet af. Recht het meer over en dan Sloten ronden. Wat echt een prachtig klein plaatsje. Terug naar het Slotermeer, eindbestemming Balk. Het is een prachtig gezicht rondom water en nog weinig andere boten die ons kruisen. Zo ongeveer op het midden van het meer besluit ik mijn nieuwe pedagogische inzicht eens te testen. (Je weet wel van dat schooltje). "Zeg denk jullie dat je vanaf hier naar de kant kunt zwemmen?" Na wat gepraat van: "niet voor een kleintje vervaard en niet bang voor een beetje water", is de conclusie. Nee, lijkt niet haalbaar. "Nou daarom hebben we dus reddingsvesten aan." De "klas" is meteen belangstellend over de juiste werkwijze van het reddingsvest en wanneer je die nu wel of niet moet activeren. Zo zie je maar weer die ouderwetse leermethoden waren nog niet zo slecht.

Bij het invaren van Balk hebben we wat last van uitgaand verkeer. Toine is ons al tegemoet gekomen. "Of we niet in problemen waren gekomen? Moesten er nog dames door hem geholpen worden?" Nee gewoon even door Sloten. Ga maar zeggen dat we eraan komen. Balk is smal maar erg leuk met zijn oude geveltjes de walkant is opgesierd met allerhande kunstwerken en het water verrijkt met een half gezonken kliko container. Maar het gaat goed. Sandra, Aldert, René en Ed mogen een van de mooiste stukjes gaan beproeven. "De Luts" Met de pikhaken helpen Toine en ik de boot door de bochtige betonen goot aan het begin van De Luts heen, maar dan kunnen ze los. Met Riet, en Sandra willen we in één keer naar Stavoren. Yvonne gaat door naar Hindeloopen. Halverwege bedenken Riet en Sandra dat we Rene zouden ophalen bij Woudsend. We kunnen helemaal niet overslaan. Rene wacht op ons. Kaart erbij, route aanpassen. Nee we zijn nog niet te ver. We fietsen heerlijk door het Gaasterland en zijn ruim op tijd bij de wissel. Wim, Arjan, Gwen en Jeroen zijn zich aan het voorbereiden voor de Mora. Het is een prachtige dag met een heerlijk zeilwindje. Op de Mora schuiven de bruine en witte zeilen voorbij. Dat wordt werken en sturen. Toine komt terug gefietst "ze komen er aan." Klaar staan in volgorde van instappen. Boot langs de kant, binnen halen en wisselen. Even later gaat de boot weer verder en wij op de fiets naar Stavoren.

De brug open, ach met een prachtig uitzicht op de Mora en de omliggende weilanden, de passerende schepen sta je er best. Bij de wisselplek tijd genoeg om even te pauzeren. Er is zelfs een fan gekomen. De vader van Jeroen wacht ons, net als vorig jaar, op, Wij maken ons klaar voor Hindelopen. Een fraaie tocht langs de IJsselmeerdijk met loslopende schapen en fietsers. Sandra volgt ons en later ook de andere ploeg. Alleen jammer dat er weinig water onder de kiel zit. Je blijft trappen om de boot een beetje op gang te houden. Vlak voor Hindeloopen verstoren we een viswedstrijd bij een camping. Sorry jongens maar we willen we toch even langs. Bij Stavoren staat Wim ons op te wachten. Hij heeft een kortere route voor ons gevonden. Nou het slootje "ken net" en Wim was zo tactvol om een dubbel afgemeerde boot weg te laten halen. Anders hadden we mooi vast gezeten. We zijn er. Hindeloopen loopt aardig (te)vol met dagjes mensen. Riet parkeert even lekker de fiets op de Volvo en kruipt bij Toine in de auto. Ada, Rene en ik fietsen door Abbega het laatste traject. Onderweg passeren we de boot. Wij hoog op een oude zeedijk en zij laag in de vaart en proberen zo snel mogelijk langs smalle bruggetjes te komen waar motorbootjes het zelfde willen maar dan de andere kant op.

Fietsen door Workum is een pracht met al die oude grachtenpandjes. Alleen de historische straatklinkers hadden iets minder gemogen. Vanaf Workum pakken we een prachtig fietspad dwars door de weilanden en met uitzicht op de meren. Friesland op zijn mooist. Abbengaasterkettingburg is ons eind doel. Met een bankje en een grasplekje in de zon kunnen we rustig bijkomen. Alleen de wisselplek ziet groen van de distels en brandnetels. Niet erg lekker voor je blote roeibenen en als je op je knieën moet om de boot vast te houden.

Maar een stukje verderop is een steiger met een lokale Fries die best zijn motorboot even opzij wil leggen, voor een paar malloten die hier "iets" komen doen met een roeiboot. Mooi op tijd is iedereen er. Aldert komt met de fiets en we zijn compleet. De boot komt mooi op tijd. We gaan: Oosthem, IJlst het zijn "plaatjes" om door heen te roeien. Alleen begint de vermoeidheid toe te slaan. Probeer maar eens mooi in balans te roeien, na tweedagen in touw te zijn geweest.. De Haal hangt dan weer bak dan weer stuur of iemand roeit niet lekker. Maar we komen er. Sneek komt in zicht de watertoren , de Sneekerwaterpoort. En met nog wat verkeersles van een brugwachter zijn we er. Behouden vaart.

Tijdens het eten wordt alles nog eens doorgenomen. Het was weer prachtig. Mooi om te fietsen en mooi om te roeien. De combinatie bevalt prima en Friesland is er natuurlijk top voor.

Ook de scheef hangende Haal komt aan bod. Maar als de slag en de boeg allebei een andere kant op willen hangen. Zitten de riggers dan wel goed? Tja er zaten plakkers op de riggers en daarmee zijn ze geplaatst. Als we terug zijn in Purmerend even nakijken. We zijn toch niet zo dom geweest dat we 200 km geroeid hebben met een verkeerd afgeriggerde boot? En ja wat blijkt de volgende dag. Een aantal plakkers was gemaakt van schildertape. Dat houdt niet in water. TIP VAN JAAP NIJMAN: RIGGERS ZIJN GENUMMERD met een nummer is het "voetplaatje".. Nou het was geslaagd volgend jaar weer? Of een iets andere opzet? Maar zeker vaker doen. Een keer per maand vanuit de vereniging zo iets organiseren.

Cees de Groot.