De Natuur volgens Dirk 4: Egelskop

​Een familielid van de lisdodde is de Egelskop, waarvan diverse soorten, maar het meest zien we de grote egelskop (Sparganium erectum). Bladeren donkergroen, tot ong. 1,5m hoog, bijna 2 cm breed en iets dikker dan die van de lisdodde of gele lis. De ene zijde van het blad is duidelijk iets dikker dan de andere zijde. Bloeiwijze een geel, rond pluimpje van...stuifmeeldraden en stampers, ong. 1 cm doorsnee en verscheidene boven elkaar aan de opgaande stengel. die tot 1 m hoog kan worden.

De vrucht is een ronde kluwen van zaad (kogelrond en tot 2 cm doorsnee en tegen diervraat voorzien van scherpe stekeltjes, vandaar de naam van deze plant). Langs de ringvaart te zien richting Ilpendam na de tweede brug aan stuurboord. Daar staat ook nog een veldje Kalmoes (Acorus calamus), een exotische plant uit China. Familie van de Aronskelk. De stengel is lichtgroen, ruim 1 cm breed en ong. 1 m hoog. Dikte vergelijkbaar met egelskop (zie boven). De dunne zijde is vaak geribbeld en bij aanraken van het blad verspreidt deze plant een specifieke geur. De bloeiwijze bestaat uit een vingervormige kolf van zo'n 8 cm lang en spits toelopend. Geen (wit) schutblad, zoals bij de aronskelk. Hij vormt hier geen zaad en vermeerdert zich met stukjes wortelstok, wat hem goed afgaat, want deze plant is in zoet water vrij algemeen en komt ook in de polders steeds meer voor. Uit de wortel maakt men kruidenbitter en ook beerenburger.

Tot slot nog twee plantensoorten: De Zwanebloem (Butomus umbellatus), met smalle, rechtopstaande bladeren van hoogstens 0,5 m hoog. De bloeiwijze is fraai: Bovenop de ong. 40 cm hoge stengel zit een flink aantal roze, drietallige bloemen, enigszins schermvormig bijeen, vandaar de soortnaam (= de tweede naam in 't latijn) umbellatus. Deze plant zien we vaak langs en in ondiepe polder- en wegsloten, maar ook sporadisch langs de ringvaart. En dan nog een plant, die qua vorm afwijkt van de hiervoorgenoemde met lange, rechtopstaande bladeren en dat is de moerasspiraea, een tot de rozenfamilie behorende plant, die op kleigrond groeit. Ik noem hen toch nog even, aangezien hij in juli bloeit en, eenmaal uitgebloeid voor een leek moeilijk te ontdekken is. Kan meer dan een meter hoog worden en bloeit met een witte pluim. Te vinden langs de ringvaart richting Kwadijk aan bakboord, vooral na de tweede brug, waar het park begint. Daar is kennelijk klei gebruikt ter versteviging van de oever. Langs de grote rivieren en in de Biesbosch zie je deze plant veel en daar kan hij wel 2 meter hoog worden! De latijnse naam is: Filipendula ulmaria.

De volgende keer weer wat over de dieren, maar een vogel noem ik nu nog even, want die vertrekt volgende maand (begin augustus) alweer uit ons land. Het is de gierzwaluw. Van oorsprong is dit een echte bergvogel, want hij/zij broedt uitsluitend in stenen spleten, nooit in bomen, op de grond of in nestkastjes. Ze broedden eerst uitsluitend in de bergen, maar tijdens de jacht op insecten (waarbij ze soms >100 km per etmaal afleggen en ook de muggenrijke laaglanden aandeden) ontdekten ze, dat de schuine, met stenen pannen bedekte boerderijen e.a.gebouwen en ook sierornamenten een goede, alternatieve broedplek boden en daar maakten ze gebruik van. Ze zijn amper vier maanden in ons land (van eind april tot uiterlijk half augustus) en zijn vooral waar te nemen in de broedtijd, waarbij groepen gierzwaluwen luid gierend boven hun broedgebied (oude stadswijken en dorpskernen) door het luchtruim zweven en hun naam verklaarbaar is! Ze leven buiten het broeden uitsluitend in de lucht, slapen daar ook en hun silhouet is sikkelvormig, kenmerkend voor deze merkwaardige vogel!

Dirk Molenaar